Iedereen heeft wel eens in meer of mindere mate stress. Dat is niks om je zorgen over te maken. Stress hoort bij het leven en heeft bovendien een belangrijke functies.
Het wordt pas een probleem als de stress erg lang aanhoudt. Langdurige stress kan grote gevolgen hebben voor je gezondheid en een behoorlijke impact hebben op je hormoonhuishouding. Met name vrouwen kunnen door stress te maken krijgen met klachten die veroorzaakt worden door een verstoorde hormoonbalans. Chronische stress remt namelijk de werking van bepaalde vrouwelijke hormonen, wat o.a. kan resulteren in een verminderde vruchtbaarheid.
In deze blog lees je meer over hoe stress en je hormoonhuishouding met elkaar samenhangen.
Stress en cortisol
Langdurige of chronische stress leidt tot een verhoogde aanmaak van het hormoon cortisol. Cortisol wordt ook wel het ‘stresshormoon’ genoemd. Cortisol wordt geproduceerd door de bijnierschors en speelt een belangrijke rol bij verschillende processen in het lichaam. Zo werkt cortisol bijvoorbeeld ontstekingsremmend, reguleert het de bloeddruk en biedt het ondersteuning bij ons geheugen en concentratie.
Bij stressvolle situaties maakt het lichaam extra cortisol aan. Dit biedt belangrijke voordelen:
- Het zorgt ervoor dat je extra scherp en alert bent.
- Je immuunsysteem wordt actiever.
- Je hartslag gaat omhoog, waardoor er sneller zuurstof door het lichaam wordt gepompt.
Hieruit wordt duidelijk dat cortisol juist gewenst is als je je in een bedreigende situatie bevindt. En bijvoorbeeld ook als je je klaarmaakt voor een belangrijke wedstrijd of een toets.
Cortisol en het effect op andere hormonen
Cortisol wordt pas slecht voor je wanneer je er te veel van hebt of wanneer je te vaak aan hoge hoeveelheden wordt blootgesteld; zoals dus het geval is bij langdurige stress. Chronisch verhoogde cortisol beïnvloedt de vrouwelijke geslachtshormonen oestrogeen en progesteron, maar ook andere hormonen, zoals insuline, het slaaphormoon melatonine en schildklierhormonen. Het gevolg is een verstoring van de hormoonbalans, waarbij allerlei vervelende klachten kunnen ontstaan.
Progesterontekort
Door de hoge aanmaak van cortisol, wordt de aanmaak van andere hormonen verstoord. Zo kan er bij vrouwen een progesterontekort ontstaan. Dit komt omdat cortisol qua structuur heel veel op progesteron lijkt. Hierdoor kan het de progesteronreceptor bezetten, waardoor de werking van progesteron wordt verminderd.
Progesteron is een belangrijk hormoon dat betrokken is bij je menstruatiecyclus en je vruchtbaarheid. Een tekort aan progesteron kan resulteren in (tijdelijke) onvruchtbaarheid. Daarnaast kan een tekort zorgen voor vervelende klachten. Hierbij kun je denken aan:
- Onregelmatige menstruatiecyclus
- Vermoeidheid
- Slapeloosheid
- Minder zin in seks
- Vocht vasthouden
- Hevige bloedingen
- Haaruitval
Oestrogeendominantie
Een progesterontekort en chronische stress kunnen ook leiden tot oestrogeendominantie. Het oestrogeengehalte in het lichaam is in verhouding tot andere hormonen dan erg hoog. Klachten die kenmerkend zijn voor oestrogeendominantie zijn:
- Pijnlijke borsten
- Regelmatig terugkerende vleesbomen (myomen)
- PMS
- Cysten in de borsten
- cysten in de eierstokken
- Migraine
- Endometriose en afwijkingen in de uitstrijkjes
De Amerikaanse Dr. Lee beschrijft in zijn boek ‘Menopauze. Alles wat je dokter je niet vertelt.’ dat oestrogeendominantie vaak te wijten is aan een tekort aan progesteron. Het probleem kan in zijn ogen worden opgelost door het smeren van progesteroncrème.
Insulineresistentie
Chronische stress is een belangrijke oorzaak van insulineresistentie; een veel voorkomende aandoening waarbij cellen niet meer goed op het hormoon insuline reageren.
Dit zit zo: als je koolhydraten (suikers) eet, dan stijgt de bloedsuikerspiegel in je bloed. Het hormoon insuline is nodig om de bloedsuikerspiegel te reguleren en om energie (suikers) door de cellen van het lichaam te laten opnemen. Je bloedsuikerspiegel daalt daardoor tot normale waardes. Ben je insulineresistent? Dan blijft je bloedsuikerspiegel dus te hoog en nemen je cellen geen brandstof op. Insuline resistentie is vaak het voorstadium van diabetes (suikerziekte).
Klachten die kunnen ontstaan door insulineresistentie zijn:
- Futloosheid/energiegebrek
- PCOS, een hormonale afwijking waarbij de eisprong (ovulatie) vaak uitblijft
- Depressie
- Hoge bloeddruk
Hoe draagt stress bij aan insulineresistentie?
Chronische stress (verhoogt cortisol) draagt op verschillende manieren bij aan de ontwikkeling van insulineresistentie. Door het hormoon cortisol krijg je vaak meer trek en heb je meer behoefte aan energie. Het gevolg is dat veel mensen meer suikers en snelle koolhydraten gaan eten om de honger te stillen. Als je lichaam continue teveel insuline aanmaakt, kan het op een gegeven moment ongevoelig worden voor insuline.
Een andere manier waarop stress bijdraagt aan de ontwikkeling van insulineresistentie, is door een conflict dat kan ontstaan tussen cortisol en glucose. Cortisol is namelijk het hormoon dat ervoor zorgt dat glycogeen (het glucose dat opgeslagen ligt in de spieren) wordt omgezet naar glucose. Wanneer je stress ervaart, krijgt je je lichaam namelijk een seintje dat het extra energie nodig heeft. Dit wordt dus uit de spieren gehaald.
Wat gebeurt er dus bij chronische stress: het cortisol blijft glycogeen omzetten in glucose, waardoor je teveel glucose in je bloed krijgt. Insuline zal de overbodige glucose willen opruimen door het op te slaan als glycogeen. Cortisol wil glucose in het bloed hebben en insuline wil de glucose opslaan als glycogeen. Er ontstaat tussen een conflict tussen deze hormonen en als dit te lang duurt, zullen de cellen op een gegeven moment niet meer goed reageren op insuline.
Andere oorzaken insulineresistentie
Niet alleen chronische stress kan zorgen voor insulineresistentie, ook overgewicht, slaaptekort, te weinig beweing en het eten van veel koolydraten, zoetigheid en veel bewerkte voedingsmiddelen zijn belangrijke oorzaken. Lees ook: Voedingstips voor een gezonde vrouwelijke hormoonbalans.
Insulineresistentie en alle bijbehorende klachten, kunnen dus grotendeels voorkomen worden door een gezond voedingspatroon en een gezonde levensstijl. Ook kan het supplement, DCI (D-Chiro-Inositol), helpen je bloedsuikerspiegel stabiel te houden. Dit supplement is met name effectief om de menstruatiecyclus bij vrouwen met PCOS te herstellen (bron).
Stoppen met de pil en stress
Als je elke dag de pil slikt zijn je hormonen minder aan schommelingen onderhevig en zul je minder merken van hormoongerelateerde klachten die kunnen ontstaan door stress. Als je echter stopt met de pil ben je in de eerste maanden extra gevoelig voor hormoonschommelingen. Stress kan deze hormoonschommelingen verergeren. Zo kun je na het stoppen met pil te maken krijgen met klachten, zoals acne, haaruitval en een onregelmatige menstruatiecyclus. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen, kun je bepaalde producten gebruiken die helpen om je hormoonbalans te herstellen, zoals
- Vitex Agnus Castus, ook wel bekend als monnikspeper. Dit is een veelgebruikt kruid dat kan helpen om de menstruatiecyclus te verbeteren. Als je stopt met de pil kan het soms lang duren voordat je menstruatie weer op gang komt. Monnikspeper kan helpen om de menstruatie sneller op gang te brengen. Het is onder andere verkrijgbaar als dit supplement van Vitakruid. Ook de Vitakruid Femme Tabletten bevatten Vitex Agnus Castus en andere kruiden, zoals Maca, die kunnen helpen als je onregelmatig ongesteld bent. Je ontvangt 10% korting op supplementen via vitakruid.nl met de kortingscode stoppenmetpil.
- Zink. Zink is een essentieel mineraal voor het herstellen van je hormoonbalans. Veel vrouwen hebben een zinktekort als ze met de pil zijn gestopt. Vandaar dat een supplement met zink veel voor je hormoonbalans kan betekenen als je stopt met de pil. Kies altijd voor een zink supplement van hoogwaardige kwaliteit. Bijvoorbeeld van Ovabalance.
- Mariadistel. Mariadistel helpt bij het ondersteunen en ontgiften van de lever. Door het langdurig slikken van de pil kan je lever overbelast raken. Als je lever niet goed werkt, kan dit leiden tot een hormonale disbalans en dus een onregelmatige menstruatie. Het herstellen van je lever kan daarom een belangrijke rol spelen bij het herstellen van de hormoonbalans nadat je gestopt bent met het gebruik van de pil. Een goed mariadistel supplement is te koop via vitakruid.nl (gebruik kortingscode stoppenmetpil voor 10% korting).
Zelf stress verlagen
Omdat je lichaam eventjes flink van slag kan zijn als je stopt met de pil, wil je stress juist in deze periode zoveel mogelijk voorkomen! Stress zal klachten door een verstoorde hormoonbalans alleen maar verergeren. Een kruid dat kan helpen om te ontspannen en cortisol te verlagen is Ashwagandha. Een goed Ashwagandha supplement is te koop via vitakruid.nl. Je ontvangt 10% korting met de kortingscode stoppenmetpil.
Lees ook: Ashwagandha: wat is het en wat zijn de voordelen?
Verder kun je veel baat hebben bij mindfulness. Ik heb zelf goede ervaringen met deze mindfulnesstraining van de Happy With Yoga Academy.
Heb je nog vragen, tips of opmerkingen? Laat dan een reactie achter!