Hormonen zijn belangrijke stofjes die betrokken zijn bij allerlei levensprocessen en functies in het lichaam, zoals groei, stofwisseling en reguleren van de bloeddruk. Zonder hormonen zouden al deze processen niet kunnen plaatsvinden. Bij veel gezondheidsklachten en ziektes spelen hormonen dan ook een belangrijke rol.
Het woord ‘hormoon’ komt van het Griekse woord ‘hormao’ wat in beweging brengen betekent. Dat is namelijk precies wat hormonen doen: ze verplaatsen zich via de bloedbaan en zoeken naar specifieke plekken in het lichaam waar ze een reactie op gang kunnen brengen. Je kunt hormonen eigenlijk zien als sleutels die op zoek zijn naar een passend slot. Deze sloten bevinden zich op cellen (bijvoorbeeld op organen of klieren in je lichaam) en noemen we receptoren. Als het hormoon op de receptor past, vindt er een reactie plaats.
Ons lichaam maakt vele verschillende hormonen aan die allemaal een eigen functie hebben. In dit blog bespreek ik specifiek de hormonen die van belang zijn bij je menstruatiecyclus. Bij een verstoorde menstruatiecyclus, bijvoorbeeld na het stoppen met de pil of door slechte eetgewoontes, kan de productie van een of meerdere van deze hormonen uit balans zijn.
1. Oestrogeen
Oestrogeen is een verzamelnaam voor drie vrouwelijke hormonen: oestradiol (vooral in vruchtbare vrouwen), oestriol (vooral in zwangere vrouwen) en oestron (vooral in vrouwen na de menopauze)
Oestradiol: chemische structuur
Oestradiol is dus het meest belangrijke oestrogeenhormoon tijdens de vruchtbare jaren. Vooral tijdens het eerste deel van de menstruatiecyclus (folliculaire fase) is dit hormoon dominant aanwezig. Het stimuleert de vrouwelijkheid (o.a. groei van borsten en heupen), de vruchtbaarheid en het libido.
Oestradiol piekt vlak voor je eisprong. Dit is niet voor niks; door die piek krijg je meer zin in seks en dit zorgt er voor dat je een grotere kans hebt om zwanger te worden.
Oestrogeen heeft ook nog andere functies. Zo zorgt het hormoon voor een mooie stevige huid, stimuleert het de productie van serotonine (gelukshormoon) en versterkt het de botten.
Teveel oestrogeen
Als er teveel oestrogeen in het lichaam aanwezig is, spreken we van oestrogeendominantie. Het is een veel voorkomende hormonale disbalans bij vrouwen. Met name bij vrouwen in de overgang. Oestrogeendominantie zorgt voor zware, pijnlijke menstruaties, gevoelige borsten, vetophoping op billen en heupen, cysten in de borsten en eierstokken en migraine. Daarnaast wordt oestrogeendominantie geassocieerd met een verhoogd risico op kanker.
Wat kun je doen tegen oestrogeendominantie?
Je kunt veel zelf doen tegen oestrogeendominantie. Het volgen van een dieet dat je hormonen in balans brengt is de eerste stap. Je kunt bijvoorbeeld ‘Het Hormoonbalansdieet‘ van Ralph Moorman volgen. Daarnaast is het vermijden of verminderen van stress erg belangrijk. Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, maar probeer dagelijks tijd te nemen voor ontspanning; maak bijvoorbeeld tijd voor yoga, meditatie en wandelen.
Er zijn ook voedingssupplementen die kunnen helpen. Hiervan is Diindolylmethaan (DIM) een bekend voorbeeld. DIM helpt om overtollig oestrogeen af te breken. Vitakruid DIM Complex is een DIM supplement van hoogwaardige kwaliteit. Je ontvangt 10% korting op dit supplement met de kortingscode: stoppenmetpil.
Lees ook: Oestrogeendominantie: herkennen en verminderen
Vitakruid DIM Complex. 10% kortingscode: stoppenmetpil.
2. Progesteron
Progesteron is het hormoon dat in de tweede helft van je menstruatiecyclus (luteale fase) dominant aanwezig is. Het wordt geproduceerd door het gele lichaam (corpus luteum) in de eierstokken.
Progesteron: chemische structuur
Progesteron is een kalmerend hormoon met als belangrijkste functie het klaarmaken van de baarmoederwand en het baarmoederslijmvlies voor een eventuele innesteling van een bevruchte eicel. Daarnaast voorkomt dit hormoon dat er nieuwe eicellen kunnen rijpen en zorgt het voor een verbeterde nachtrust door te kalmeren.
Als er geen bevruchting van een eicel en geen innesteling plaatsvindt, neemt de progesteronaanmaak af. Hierdoor breekt het baarmoederslijmvlies af wat je merkt aan je maandelijkse bloeding: de menstruatie.
Te weinig progesteron
Een progesterontekort is een veelvoorkomende hormonale disbalans. Mogelijke oorzaken zijn: chronische stress, ondergewicht, overgang en PCOS (polycysteus-ovariumsyndroom). Door een progesterontekort kun je (tijdelijk) onvruchtbaar zijn, onregelmatige ongesteld zijn en last hebben van stemmingswisselingen, migraine en slaapproblemen.
Wat kun je doen bij een progesterontekort?
Als je last hebt van bovenstaande symptomen is het verstandig om professionale hulp te zoeken. Daarnaast is een gezonde leefstijl (gezond eten, stress vermijden, weinig koffie drinken) natuurlijk erg belangrijk en kun je aanvullende supplementen slikken die helpen bij het herstellen van je hormoonbalans, zoals Monnikspeper en Macapoeder. Daarnaast ervaren veel vrouwen tijdens de menopauze een vermindering van klachten door het smeren van natuurlijk progesteroncrème, zoals Progesterine™.
Progesterine™
3. Testosteron
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is testosteron geen mannelijk hormoon. Ook vrouwen maken testosteron aan. Het wordt in kleine hoeveelheden aangemaakt in de eierstokken en in de bijnieren.
Testosteron: chemische structuur
Testosteron stimuleert het seksueel verlangen. Vandaar dat dit hormoon piekt in de aanloop naar je ovulatie. Daarnaast helpt testosteron bij het opbouwen en behouden van spier- en botdichtheid.
Teveel testosteron
Bij een te hoge testosteronaanmaak kun je last krijgen van acne, haaruitval, vette huid, overbeharing en onregelmatige of uitblijvende menstruaties. Een verhoogd testosteronniveau komt voor bij vrouwen met PCOS, maar het kan ook een tijdelijke bijwerking zijn, bijvoorbeeld omdat je gestopt bent met de pil. Veel anticonceptiepillen hebben namelijk een anti-androgene werking (blokkeert de werking van testosteron). Als je stopt met de pil kun je daardoor tijdelijk last krijgen van klachten, aangezien testosteron weer zijn werk kan doen.
Wat kun je doen om testosteron te verminderen?
Als je denkt dat je verhoogde testosteronwaardes hebt door PCOS, is het verstandig om dit uit te laten zoeken door je huisarts. PCOS kan door echoscopisch en bloedonderzoek worden vastgesteld. Als je een kinderwens hebt en je hebt PCOS, dan zijn er behandelingen mogelijk die je kunnen helpen om je menstruatie op te wekken.
Een supplement dat bewezen effectief is in het verlagen van testosteronniveaus bij vrouwen met PCOS is D-Chiro-Inositol: een vitamine B-achtige stof die de natuurlijke balans in het vrouwelijk lichaam ondersteunt. Een goed DCI-supplement is te koop bij Ovabalance. DCI kan ook helpen om weer sneller in balans te komen na het stoppen met de pil.
D-Chiro-Inositol supplementen van Ovabalance
Heb je last van haaruitval sinds het stoppen met de pil? Lees dan: Haaruitval na stoppen met de pil.
4. Gonadotropin-releasing hormone (GnRH)
Gonadotropin-releasing hormone (GnRH) is de baas over je menstruatiecyclus en wordt aangemaakt in een bepaald deel van je hersenen dat we de hypothalamus noemen.
GnRH geeft een boodschap af aan een ander deel van je hersenen: de hypofyse. Als GnRH via het bloed bij de hypofyse terecht komt, ontstaat er een reactie (denk aan de sleutel op het slot) waarbij er twee andere hormonen aangemaakt worden: het follikelstimulerend hormoon en het luteïniserend hormoon (zie hieronder). Deze twee hormonen geven op hun beurt weer een boodschap af aan je eierstokken. Zo zorgen zij ervoor dat je follikels (eiblaasjes) gaan groeien en rijpen en uiteindelijk een eicel vrijgeven tijdens je ovulatie.
5. Follikelstimulerend hormoon (FSH)
FSH doet wat de naam eigenlijk al zegt: het stimuleert de follikels zodat de eicellen groeien en rijpen. Samen met het luteiniserend hormoon zorgt FSH ervoor dat een rijpe eicel uiteindelijk uit de follikel barst (eisprong).
FSH is vooral aanwezig in de eerste twee weken van de menstruatiecyclus, voordat de eisprong plaatsvindt.
6. Luteïniserend hormoon (LH)
LH heeft als belangrijkste taak het stimuleren van de eisprong. LH wordt gemaakt in de hypofyse (in de hersenen) onder invloed van GnRH. Oestrogeen stimuleert de LH-afgifte. LH stimuleert vervolgens de follikels om nog meer oestrogeen te produceren. De stijging van oestrogeen zorgt uiteindelijk voor een LH-piek wat ervoor zorgt dat de eisprong in gang wordt gezet. De eisprong treedt meestal na ongeveer 24 tot 48 uur na de LH-piek op.
Na de ovulatie zorgt LH samen met FSH voor de aanmaak van progesteron door het gele lichaam. Progesteron remt de LH- en FSH-productie, waardoor deze hormonen in de tweede helft van de menstruatiecyclus in een lage concentratie aanwezig zijn.
